![]() Agrippina Minor, Empress , 1st Century CE  |  
			  
				 Tullia Minor, the ambitious younger daughter of Romes beloved sixth king, Servius Tullius (578-535 BCE), and wife of Tarquinius Superbus, the seventh and last king of Rome (534-510 BCE), is offered in Livy's history as a transgressive woman and an exemplum of evil. Tullia's father, either a Roman or Latin by birth and perhaps a royal former slave, assumed the kingship through the strategies of Tanaquil, wife of Rome's fifth king, Tarquinius Priscus, after her husband was murdered by the sons of Ancus Marcius, the fourth king of Rome (642-617 BCE). In order to safeguard his kingship, Servius gave his two daughters, both named Tullia, in marriage to the two sons of Priscus and Tanaquil, Arruns and Lucius (later Tarquinius Superbus), whom he had displaced at their father's death as minors incapable of ruling. Unlike Tanaquil, Tullia Minor was not content to manage affairs quietly behind the scenes; she harangued Lucius, the brother-in-law whom she took for her husband, into bloody deeds and boldly flaunted her power. Livy calls her ferox, depicting her as even more vicious than her husband, who is often cited as a model of depravitas. In Tullia Livy offers a shocking portrayal of familial and civic impietas that ends in her familys exile. Livy's account of Tarquinius' reign is noteworthy for the two women it offers as exempla: Lucretia, a violated noblewoman who determined that her pudicitia and not her shame would live on in Roman history, and Tullia Minor, a royal whose unbounded ferocitas and audacitas branded her as an infamous example of womanhood. Poles apart in character and motivation, their public actions brought about the overthrow of the Monarchy and the birth of the Republic (509 BCE).  |  
		  
Chapter 46 opens on the political struggle for the throne between the younger Tarquinius (Lucius) and his father-in-law, King Servius. Although Livy offers several reasons for Tarquinius' persistence, he focuses his attention on one: the continuous instigation of Tullia Minor. Here, recreating her voice and intentions through indirect discourse, Livy describes in detail how she, through unending denigration of her husband Arruns and elder sister, brought about an alliance with her brother-in-law that ended in the deaths of their spouses and marriage to each other.
|  (1) Servius quamquam iam
			 usu
			 haud
			 dubie
			 regnum possederat, tamen quia
			 interdum
			 iactari
			 voces a iuvene
			 Tarquinio audiebat se
			 iniussu
			 populi regnare,
			 conciliata
			 prius
			 voluntate plebis
			 agro
			 capto ex hostibus
			 viritim
			 diviso,
			 ausus
			 est ferre ad populum
			 vellent
			 iuberentne se regnare;
			 tantoque
			 consensu
			 quanto
			 haud
			 quisquam alius ante rex
			 est
			 declaratus. 
			  |  
		
| (2) Neque
			 ea res
			 Tarquinio spem
			 adfectandi
			 regni
			 minuit; immo
			 eo
			 impensius, quia de agro plebis
			 adversa patrum voluntate senserat
			 agi,
			 criminandi Servi apud patres
			 crescendique in curia sibi occasionem
			 datam
			 ratus
			 est, et ipse, iuvenis
			 ardentis
			 animi, et
			 domi
			 uxore Tullia
			 inquietum animum
			 stimulante. 
			  |  
		
| (3) Tulit
			 enim
			 et Romana
			 regia
			 sceleris tragici exemplum,
			 ut
			 taedio
			 regum maturior veniret libertas
			 ultimumque
			 regnum esset
			 quod
			 scelere partum foret. 
			  |  
		
| (4) Hic L. TarquiniusPrisci Tarquini regis
			 filius neposne fuerit parum
			 liquet;
			 pluribus tamen auctoribus filium
			 ediderimfratrem habuerat Arruntem Tarquinium
			 mitis 
			 ingenii iuvenem. 
			  |  
		
| (5) His duobus, ut ante dictum est, duae Tullia,
			 regis filiae,
			 nupserant, et ipsae longe
			 dispares moribus. Forte
			 ita
			 inciderat ne duo violenta ingenia matrimonio iungerentur
			 fortuna, credo, populi Romani,
			 quo
			 diuturnius Servi
			 regnum esset
			 constituique civitatis mores possent. 
			  |  
		
| (6)
			 Angebatur
			 ferox Tullia
			 nihil
			 materiae in viro neque ad
			 cupiditatem neque ad
			 audaciam esse; tota in alterum
			 aversa
			 Tarquinium eum
			 mirari, eum
			 virum
			 dicere ac regio
			 sanguine
			 ortum:
			 spernere sororem,
			 quod
			 virum nacta muliebri
			 cessaret audacia.  
			  |  
		
| (7)
			 Contrahit celeriter similitudo eos, ut
			 fere
			 fit: malum malo
			 aptissimum; sed initium
			 turbandi omnia a femina ortum est. Ea, secretis viri
			 alieni
			 adsuefacta
			 sermonibus, nullis verborum
			 contumeliis
			 parcere de viro ad fratrem, de sorore ad virum; et se
			 rectius
			 viduam
			 et illum
			 caelibem
			 futurum
			 fuisse contendere, quam cum
			 impari
			 iungi
			 ut elanguescendum aliena
			 ignavia esset;  
			  |  
		
| (8)
			 si
			 sibi eum, quo digna esset, di dedissent virum, domi se
			 propediem visuram
			 regnum fuisse
			 quod
			 apud patrem videat.  
			  |  
		
| (9) Celeriter adulescentem suae
			 temeritatis
			 implet;
			 Arruns
			 Tarquinius et Tullia minor prope
			 continuatis
			 funeribus
			 cum
			 domos vacuas novo matrimonio fecissent, iunguntur nuptiis,
			 magis
			 non prohibente Servio quam
			 adprobante.  
			  |  
		
Chapter 47: having obtained as her husband the brother more suited to her ambitions for political power, Tullia Minor is shown restlessly anticipating her fathe's death. Livy dramatizes the narrative by quoting Tullia's "very words" in the middle of her reported arguments with her husband. Taunting Tarquinius to take steps to undermine and succeed the old king, Tullia succeeds in getting him to act: he executes a coup d'etat (sections 8-12) by calling an assembly of the Senate and having himself proclaimed king; in his address to the shocked and fearful patres he aligns himself with elite interests, scornfully describing Servius' claim to the throne as a muliebre donum to a former slave.
|  (1) Tum vero
			 in
			 dies infestior Tulli senectus, infestius coepit
			 regnum esse; iam enim ab scelere ad aliud
			 spectare mulier scelus. Nec nocte nec
			 interdiu virum
			 conquiescere pati,
			 ne
			 gratuita
			 praeterita
			 parricidia essent: 
			  |  
		
| (2) non sibi
			 defuisse
			 cui
			 nupta
			 diceretur, nec cum quo
			 tacita
			 serviret; defuisse qui se
			 regno dignum putaret, qui
			 meminisset se esse Prisci Tarquini filium, qui habere quam
			 sperare
			 regnum
			 mallet. 
			  |  
		
| (3) Si tu is es cui nuptam esse me arbitror, et virum
			 et regem appello;
			 sin
			 minus, eo nunc peius
			 mutata res est quod
			 istic
			 cum ignavia est scelus.
			 Quin
			 accingeris? 
			  |  
		
| (4) Non
			 tibi
			 ab Corintho nec ab
			 Tarquiniis, ut patri tuo,
			 peregrina
			 regna
			 moliri
			 necesse
			 est: di
			 te
			 penates
			 patriique et patris imago et domus
			 regia et in domo regale
			 solium et nomen Tarquinium
			 creat
			 vocatque regem. 
			  |  
		
| (5) Aut si ad haec
			 parum
			 est animi, quid
			 frustraris civitatem? quid te ut regium iuvenem
			 conspici
			 sinis?
			 Facesse hinc Tarquinios aut Corinthum;
			 devolvere retro ad
			 stirpem, fratri
			 similior quam patri. 
			  |  
		
| (6)
			 His
			 aliisque
			 increpando iuvenem
			 instigat, nec conquiescere ipsa potest si,
			 cum
			 Tanaquil, peregrina mulier,
			 tantum moliri potuisset animo ut duo continua
			 regna viro ac
			 deinceps
			 genero dedisset, ipsa, regio
			 semine orta, nullum
			 
			 momentum in dando
			 adimendoque
			 regno faceret. 
			  |  
		
| (7) His mulieribus
			 instinctus
			 furii Tarquinius
			 circumire et
			 prensare minorum maxime
			 gentium patres;
			 admonere paterni beneficii ac
			 pro
			 eo gratiam
			 repetere;
			 allicere donis iuvenes;
			 cum
			 de se ingentia
			 pollicendo tum regis
			 criminibus omnibus
			 locis
			 crescere. 
			  |  
		
| (8)
			 Postremo ut iam
			 agendae
			 rei tempus visum est,
			 stipatus
			 agmine armatorum in Forum
			 inrupit. Inde omnibus
			 perculsis
			 pavore, in regia
			 sede
			 pro
			 Curia sedens, patres in Curiam per
			 praeconem ad regem Tarquinium
			 citari iussit. 
			  |  
		
| (9)
			 Convenere
			 extemplo, alii iam ante ad hoc praeparati, alii metu
			 ne
			 non
			 venisse
			 fraudi esset,
			 novitate ac
			 miraculo
			 attoniti et iam de Servio actum
			 rati. 
			  |  
		
| (10) Ibi Tarquinius
			 maledicta ab stirpe
			 ultima
			 orsus: servum servaque natum, post mortem indignam parentis
			 sui non interregno, ut antea,
			 inito, non
			 comitiis habitis, non per
			 suffragium populi, non
			 auctoribus patribus,
			 muliebri
			 dono
			 regnum occupasse. 
			  |  
		
| (11) Ita
			 natum, ita creatum regem,
			 fautorem
			 infimi generis hominum, ex quo ipse sit, odio alienae
			 honestatis
			 ereptum
			 primoribus agrum
			 sordidissimo cuique divisisse; 
			  |  
		
| (12) omnia
			 onera, quae
			 communia quondam fuerint,
			 inclinasse in primores civitatis; instituisse
			 censum
			 ut
			 insignis ad
			 invidiam
			 locupletiorum fortuna esset et parata
			 unde,
			 ubi
			 vellet, egentissimis
			 largiretur. 
			  |  
		
Chapter 48: Servius, arriving at the Senate House to challenge Tarquinius' accusations, is bodily ejected by him and pursued and killed by hired assassins, which Livy suggests Tullia recommended. Having violated the laws of kinship, Tullia has no hesitation in transgressing gender rules: she drives a carriage into the Forum, calls her husband out of the Senate meeting, and claims the right of first salute to the new king. On her way home she sees her father's corpse lying in the road and deliberately drives over it in a fit of madness that Livy attributes to the Furies.
|  (1) Huic orationi Servius
			 cum
			 intervenisset,
			 trepido
			 nuntio
			 excitatus, extemplo a
			 vestibulo Curiae magna voce Quid
			 hoc inquit, Tarquini, rei est? qua tu audacia,
			 me
			 vivo, vocare ausus es patres aut in sede
			 considere mea? 
			  |  
		
| (2) Cum
			 ille
			 ferociter ad haecse patris sui tenere sedem; multo quam
			 servum potiorem filium regis
			 regni
			 heredem;
			 satis
			 illum
			 diu per
			 licentiam
			 eludentem
			 insultasse dominis, clamor ab
			 utriusque fautoribus oritur et
			 concursus populi fiebat in Curiam,
			 apparebatque
			 regnaturum qui
			 vicisset. 
			  |  
		
| (3) Tum Tarquinius, necessitate iam et ipsa
			 cogente
			 ultima audere, multo et aetate et viribus
			 validior,
			 medium
			 arripit Servium
			 elatumque e Curia
			 in
			 inferiorem partem per gradus
			 deiecit; inde
			 ad
			 cogendum Senatum in Curiam rediit. 
			  |  
		
| (4) Fit fuga regis
			 apparitorum atque
			 comitum; ipse prope
			 exsanguis, cum sine regio
			 comitatu domum
			 se
			 reciperet, ab iis qui, missi ab Tarquinio, fugientem
			 consecuti erant
			 interficitur.  
			  |  
		
| (5)
			 Creditur, quia non
			 abhorret a cetero scelere,
			 admonitu Tulliae id factum.
			 Carpento certe, id quod satis
			 constat, in Forum
			 invecta nec
			 reverita
			 coetum virorum, evocavit virum e Curia regemque prima
			 appellavit.  
			  |  
		
| (6) A quo
			 facessere iussa ex tanto tumultu, cum se domum reciperet
			 pervenissetque ad summum
			 Cyprium vicum, ubi
			 Dianium nuper fuit,
			 flectenti carpentum dextra in Urbium clivum
			 ut in
			 collem Esquiliarum
			 eveheretur
			 restitit pavidus atque
			 inhibuit
			 frenos is, qui
			 iumenta agebat, iacentemque dominae Servium
			 trucidatum ostendit. 
			  |  
		
| (7)
			 Foedum inhumanumque inde
			 traditur scelus
			 monumentoque locus estSceleratum vicum vocantquo
			 amens, agitantibus Furiis sororis ac viri,
			 Tullia per patris corpus carpentum egisse fertur,
			 partemque sanguinis ac
			 caedis paternae
			 cruento vehiculo,
			 contaminata ipsa
			 respersaque, tulisse ad Penates suos virique sui,
			 quibus
			 iratis malo
			 regni principio similes propediem
			 exitus sequerentur. 
			  |  
		
Chapter 59: having rehearsed the bloody and despotic beginnings of Tarquinius Superbus' reign in detail, Livy concludes the final 25 years of the Roman monarchy in 10 chapters. The chapter opens with Lucius Junius Brutus swearing, over Lucretia's dead body, to pursue Tarquinius cum scelerata coniuge and to eradicate the monarchy. Brutus leads dissidents into the Roman Forum, where, as Tribune of the Celeres, the kings bodyguard of aristocrats, he addresses them on the abuses of the Tarquinii, giving as final evidence their murder of Servius, both king and father. Following his speech with action, Brutus leads an army against the king. Livy's final words in this chapter are for Tullia.
|  (10) Indigna Ser. Tulli regis
			 memorata caedes et invecta corpori patris
			 nefando vehiculo filia,
			 invocatique
			 ultores parentum di. 
			  |  
		
| (11) His
			 atrocioribusque, credo, aliis, quae
			 praesen rerum
			 indignitas
			 haudquaquam relatu scriptoribus
			 facilia
			 subicit, memoratis,
			 incensam multitudinem
			 perpulit ut imperium regi
			 abrogaret
			 exsulesque esse iuberet L. Tarquinium cum coniuge ac
			 liberis. 
			  |  
		
| (12) Ipse
			 iunioribus qui
			 ultro nomina dabant
			 lectis armatisque,
			 ad
			 concitandum inde adversus regem exercitum Ardeam in castra
			 est
			 profectus: imperium in urbe
			 Lucretio,
			 praefecto urbis iam ante ab rege
			 instituto, relinquit. 
			  |  
		
| (13) Inter hunc tumultum Tullia domo profugit exsecrantibus quacumque incedebat invocantibusque parentum Furias viris mulieribusque. | 
 
Click on the underlined words for translation aids and commentary, which will appear in a small window. Close the small window after each use.